Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 30 Eylül’de Rus uçaklarına Suriye’deki silahlı muhalif grupları bombalamaları için verdiği emir gibi yine sürpriz bir biçimde Suriye’deki Rus askeri varlığının kısmen geri çekilmesini istedi.
"BARIŞ GÖRÜŞMELERİNE ŞANS TANIMAK İÇİN ÇEKİLİYORUZ"
Rus televizyonlarında canlı yayınlanan toplantıda Putin, Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Dışişleri Bakanı Lavrov’dan Suriye’deki durum hakkında aldıktan sonra, “Söylediklerinizden Rusya Savunma Bakanlığı olarak Suriye’de önünüze koymuş olduğum görevleri büyük ölçüde yerine getirdiğinizi anlıyorum. Bunun için yarından itibaren Suriye’deki ana askeri birliklerimizi geri çekilmeye başlatmanızı emrediyorum. Askerlerimizin kahramanlığı sayesinde terörizmin belini kırdık. Şimdi daha önce de söylediğim gibi barış görüşmelerine şans tanımak için geri çekiliyoruz. Birkaç ay boyunca askeri operasyonları yürüttüğümüz Tartus deniz üssüyle Hmeymim hava üssü ise vurucu güçlerimizin geri çekilmesine rağmen karadan ve denizden koruma altında tutulmaya devam edilecek” dedi.
ÖNCE ESAD’I ARADI
Putin’in basın danışmanı Dmitriy Peskov, çekilme kararı ilân edilmeden önce Rusya liderinin Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile telefon görüşmesi yaparak alacağı kararı anlattığını söyledi.
Peskov, Rusya’nın talebiyle yapılan görüşmede Esad’ın akıbeti konusunun kesinlikle ele alınmadığını vurguladı. Kremlin sözcüsü, çekilme sürecinin Savunma Bakanlığı tarafından belirleneceğini anımsattı.
Lazkiye’deki Hmeymim Üssü’ne konuşlandırılan gelişkin S-400 hava savunma sistemlerinin çekilmeye dâhil olup olmadığıyla ilgili soruyu da yanıtlayan Peskov, “Bilmiyorum. Devlet Başkanı, üslerin güvenliğinin havadan, karadan ve denizden sağlanması gerektiğini söyledi, bu açıklamayla yetineceğiz” yanıtını verdi.
ABD’Yİ ŞAŞIRTTI
Suriye yönetiminden yapılan açıklamada, Rusya ve Suriye’nin ‘teröre karşı savaş’ konusundaki işbirliğinin devam edeceğinin altı çizilirken, devlet başkanlarının alınan kararın çatışmaların sonlandırılması uyarınca gerçekleştiği konusunda anlaştıkları aktarıldı.
Reuters’e konuşan iki ABD yetkilisi, Rus liderin açıklamasıyla ilgili daha önceden bilgilendirilmediklerini aktardı. Açıklama karşısında şaşkınlık yaşadıklarını belirten kaynaklar, Rusya’nın böyle bir hazırlık içinde olduğuna dair herhangi bir emarenin de farkında olmadıklarını kaydetti. ABD’den yapılan ilk resmi açıklamadaysa temkin vardı.
Beyaz Saray Sözcüsü Josh Earnest de, “Rusya’nın niyetlerini tam olarak görmek zorunda kalacağız” dedi. Muhalif Yüksek Müzakere Komitesi sözcüsü Selim el Muslat, Rusya’nın Suriye’den çekilmesi olumlu karşıladı. El Muslat, “Ciddi bir adımsa, rejim üstünde büyük bir baskı unsuru oluşturacaktır. Çünkü Rusya’nın desteği rejimini uzattı. Bunun sonucunda işler büyük ölçüde değişecektir” diye konuştu.
OBAMA VE PUTİN TELEFONDA GÖRÜŞTÜ
Karardan sonra ABD Başkanı Barack Obama ile Putin telefon görüşmesi yaparak, Rus güçlerinin bir kısmının Suriye'den çekilmesi konusunu ele alındılar.
Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, Obama ile Putin'in, Suriye'de varılan çatışmaların durdurulması anlaşmasının uygulanmasındaki ilerlemeleri görüştüğü kaydedildi.
Açıklamada, "İki lider, Putin'in Rus güçlerinin Suriye'den kısmi çekilmesine dair açıklamasını ve krize çözüm bulmak üzere siyasi müzakerelerin ilerletilmesi amacını taşıyan çatışmaların durdurulması anlaşmasının tam olarak uygulanması için gerekli gelecek adımları görüştü" ifadesi kullanıldı.
Obama'nın anlaşmadan bu yana şiddetin azalmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdiği belirtilen açıklamada, "Ancak Obama, Suriye rejiminin devam eden saldırgan eylemlerinin hem çatışmaların durdurulması anlaşmasını hem de BM önderliğindeki süreci baltalama tehlikesini vurguladı" değerlendirmesi yer aldı.
‘TÜRKİYE İLE SICAK ÇATIŞMA TEHLİKESİ’
Putin’in aldığı karar, Rusya’da da tartışma yarattı. Rus siyaset bilimci Aleksey Makarkin, “Biz Suriye’den dikkat ettiyseniz tüm kuvvetleri geri çekmiyoruz. Orada bizim üsleri koruma altında tutacak kısıtlı sayıda savaş gemisi, savaş uçağı ve piyade kalıyor. Ama genel çekilme ilan ederek Esad için artık bizim Halep’i almamız söz konusu değil. Esad bunu kendi yapmalı. Muhalefetle de kendisi ortak çıkış yolu aramalı. En önemlisi ise Türkiye ile olası sıcak çatışmanın önüne böylece geçilmiş oldu. Biz çekilmeyi ilan etmemiş olsaydık Türkiye ve Suudi Arabistan’a birlikte Suriye’ye girmeleri için koz vermiş olurduk. Şimdi bu kozları kalmıyor” yorumunu yaptı.
ABD’li Suriye uzmanı Joshua Landis ise Twitter üzerinden Putin’in son kararını şu sözlerle değerlendirdi, “Putin, amacına ulaşmış barışsever devlet adamı gibi görünüyor. Ancak bu kısmi çekilme, güç dengesini değiştirmez. Rusya, ABD’ye bazı taleplerini karşılayabileceğini gösteriyor. Esad’a da gerçeklik sağlaması yaptırıyor”
ESAD: FİKİR AYRILIĞI YOK
Rusya'nın Suriye'den askerlerini çekmesi dünya gündemine bomba gibi düştü. Konuyla ilgili Suriye lideri Beşar Esad'dan son dakika açıklaması geldi.
Beşar Esad, Rusya ile aralarında fikir ayrılığı olduğu iddialarını yalanladı. Açıklamada, Rusya ile konunun üzerinde bir süredir müzakere edildiğini ve ortak bir çalışmanın ürünü olduğunu ifade etti.
BU KARAR ESAD ÜZERİNDE BİR BASKI OLACAKTIR
Almanya Dışişleri Bakanı Frank Walter Steinmeier, 'Rusya eğer askeri varlığını geri çekiyorsa bu, Cenevre'deki görüşmelerde siyasi sürece geçilmesi için Esad üzerinde bir baskı olacaktır' dedi.
Fransa Savunma Bakanı Jean-Yves Le Drian, Fransız Le Figaro gazetesinde Pazartesi günü yayınlanan mülâkatında Rusya'nın son dönemde Suriyeli muhalifleri hedef almayı bıraktığını, Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) hedeflerine yoğunlaştığını söylemişti. Fransız bakanın açıklamaları, Putin'in kararını duyurmasından önce yapılmıştı.
SURİYE YOLUNDA
Rusya’nın Akdeniz’e yolladığı Amiral Kuznetsov 40 kadar savaş uçağı taşıyabiliyor. Lazkiye’deki Hmeymim Hava Üssü’nde ise yaklaşık 30 savaş uçağının konuşlu olduğu tahmin ediliyor.
