Kamu Denetçiliği Kurumu’ndan zincir marketlere ‘poşet’ uyarısı
Sadece bez ve kağıt torba satışı tüketiciye ekonomik yük getiriyor
Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK), bazı zincir marketlerin plastik poşet satışını tamamen kaldırarak yalnızca daha pahalı olan kağıt ve bez çanta satışı yapmasını eleştirdi. Tüketiciye ekonomik külfet oluşturduğu belirtilen uygulamanın denetlenmesi ve yasal yaptırım uygulanması için ilgili bakanlığa tavsiye kararı gönderildi.
KDK'YE YAPILAN BAŞVURU İNCELENDİ
Kurumun gündemine gelen olayda, zincir marketten alışveriş yapan bir vatandaş, kasada plastik poşet talep etti ancak yalnızca kağıt ve bez çanta satışı yapıldığı yanıtını aldı. Bunun yasalara aykırı olduğunu belirten tüketici, KDK’ye başvurarak zincir marketlerin mevzuata uygun hareket etmesi için denetim yapılmasını talep etti.
Başvuru kapsamında değerlendirme yapan KDK, söz konusu uygulamanın, “Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar”ın 8. maddesine aykırılık taşıdığı sonucuna ulaştı.
KDK: SEÇİM HAKKI ELLERİNDEN ALINIYOR
Kamu Denetçiliği Kurumu, yalnızca kağıt veya bez çanta gibi daha pahalı alternatiflerin sunulmasının, tüketiciye seçim hakkı tanımadığını ve bu durumun piyasa temelli çevre politikalarının ruhuna aykırı olduğunu vurguladı.
Kurumun kararında şu değerlendirmelere yer verildi:
“Zincir marketin söz konusu uygulaması, tüketiciye seçim hakkı tanımamakla birlikte, piyasaya dayalı çevre koruma mekanizmalarının esas amacı olan davranışsal dönüşümü değil, zorunlu ve ekonomik külfet yaratan bir dayatma ortaya çıkarmaktadır.”
YASAL YÜKÜMLÜLÜK HATIRLATILDI
Kararda, söz konusu mevzuatın zincir marketlere plastik poşeti tamamen kaldırma hakkı tanımadığı, bunun yerine poşetlerin belirli bir ücret karşılığı sunulmasına izin verdiği hatırlatıldı. Alternatif taşıma ekipmanlarının ise plastik poşetlere ek olarak tüketiciye sunulması gerektiği ifade edildi.
BAKANLIĞA YAPTIRIM TAVSİYESİ
KDK, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na gönderdiği yazıda, zincir marketlerin yalnızca alternatif torba satışı yapmasının hem mevzuata hem de hakkaniyete aykırı olduğunu belirtti. Bu nedenle söz konusu uygulamanın denetlenmesi ve yasal yaptırımların devreye alınması gerektiği tavsiyesinde bulundu.
TÜKETİCİYE EKONOMİK YÜK
KDK kararında, uygulamanın özellikle dar gelirli vatandaşlar açısından ek mali yük oluşturduğuna dikkat çekilerek, çevreyi koruma gerekçesiyle yapılan bu tercihin, tüketici hakları ile ekonomik dengeler arasında çatışma yarattığı ifade edildi.
NE OLACAK?
Kamu Denetçiliği Kurumu’nun kararları bağlayıcı değil, tavsiye niteliği taşıyor. Ancak ilgili bakanlık ve market zincirlerinin bu tür kararlara kayıtsız kalmaması bekleniyor. Konuya ilişkin denetimlerin ve düzenlemelerin hayata geçirilip geçirilmeyeceği önümüzdeki günlerde netleşecek.