İthalat, ya da diğer adıyla dış alım, başka bir ülkeden ürün veya mal satın alarak Türkiye’ye getirilmesi işlemidir. Bu süreç yalnızca alım-satım faaliyetinden ibaret değildir; belirli yasal prosedürleri ve gümrük işlemlerini de kapsar. Türkiye'de ithalat işlemleri, Gümrük Mevzuatı kapsamında “Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi” adı verilen kurallar çerçevesinde gerçekleştirilir.
Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi Nedir?
Bir ürünün Türkiye’ye ithal edilip serbest dolaşıma girebilmesi için sadece ithalat vergisinin ödenmesi yeterli değildir. Aynı zamanda o ürün için geçerli olan tüm ticaret politikası önlemleri de uygulanmalı, gerekli belgeler tamamlanmalı ve ilgili izinler alınmalıdır. Bu adımlar tamamlandığında ürün, Türkiye sınırları içinde ticarete konu olabilecek şekilde serbest dolaşıma girer.
Kimler İthalat Yapabilir?
Türkiye’de vergi numarasına sahip tüm gerçek ve tüzel kişiler ithalat işlemi gerçekleştirebilir. Vergi numarası olmayan kişiler, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı vergi dairelerine başvurarak bu numarayı edinebilirler.
İthalat yapabilmek için özel bir izin alınması zorunlu değildir. Ancak bazı istisnai durumlar vardır. Örneğin:
● Uluslararası anlaşmalara dayalı özel ithalatlar,
● Kitap ve benzeri yayınların ithalatı,
● Türkiye’de düzenlenen uluslararası fuarlarda satılmasına izin verilen ürünlerin ithalatı
gibi durumlarda vergi numarası aranmaz.
Detaylı bilgiye https://monay.com.tr/blog/ithalat-nasil-yapilir-avantajlari-ve-dezavantajlari-nelerdir-335
adresinden ulaşabilirsiniz.
Hangi Ürünlerin İthalatı Yasak veya Kısıtlıdır?
İthal edilecek ürünlerin bazıları, hem ulusal çıkarlar hem de toplum sağlığı ve güvenliği açısından yasaklara veya kısıtlamalara tabi olabilir. Bu düzenlemeler genellikle ürünün Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) üzerinden belirlenir.
Ticaret Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı, şu gerekçelerle ithalat üzerinde yasak veya kısıtlama getirme yetkisine sahiptir:
● Kamu sağlığı ve güvenliğinin korunması
● Çevre, hayvan ve bitki yaşamının korunması
● Tarihi, sanatsal ve kültürel değerlerin muhafazası
● Fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması
Bu nedenle, ithal edilmek istenen bir ürünün GTİP numarası belirlendikten sonra, bu ürüne özel bir yasak ya da kısıtlama olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.
İthalatı İzine Tabi Ürünler
Bazı ürünlerin Türkiye’ye ithalatı için ilgili kamu kurumlarından önceden izin veya uygunluk belgesi alınması zorunludur. Bu ürünler, “ithali izne tabi eşya” ya da “uygunluk denetimine tabi ürünler” olarak adlandırılır.
Örneğin;
● Gıda ve tarım ürünleri için Tarım ve Orman Bakanlığı,
● Sağlıkla ilgili ürünler için Sağlık Bakanlığı,
● Silah, mühimmat ve güvenlik ekipmanları için Milli Savunma Bakanlığı ve diğer güvenlik birimleri
gibi kurumlar yetkilidir.
Bu nedenle, ithalat öncesinde ürünün GTİP numarası üzerinden hangi kurumlardan izin alınması gerektiği mutlaka araştırılmalıdır.
İthalat Vergileri ve Hesaplama Yöntemleri
İthalat sürecinde ödenecek vergiler, Gümrük Kanunu’na göre belirlenir. Bu vergiler genel olarak şu unsurları içerir:
● Gümrük vergisi
● Eş etkili vergi ve mali yükler
● Tarım ürünleri için özel ithalat vergileri
Bu vergiler, ithal edilecek ürünün GTİP numarası, menşei (köken ülkesi) ve kıymeti esas alınarak hesaplanır. Vergi oranı ve uygulanacak döviz kuru, gümrük beyannamesinin tescil edildiği tarihteki değerler esas alınarak belirlenir. Bu tarihten itibaren vergi ödeme yükümlülüğü başlar.
İthalatta Korunma Önlemleri Nedir?
Bir ürünün yoğun şekilde ithal edilmesi, benzer ürünleri Türkiye’de üreten firmalar üzerinde ciddi zarar riski oluşturuyorsa, bu durumun önüne geçmek amacıyla “ithalatta korunma önlemleri” uygulanabilir. Bu önlemler:
● Sınırlı süreyle geçerli olur,
● Yerli üreticileri korumayı amaçlar,
● Uluslararası ticaret kurallarına uygun şekilde belirlenir.
Korunma önlemleri genellikle ek vergi, kota uygulamaları veya ithalat lisansları şeklinde olabilir.
İthalatta Gerekli Belgeler
Bir ürünün ithal edilmesinde gümrük işlemlerinin tamamlanabilmesi için bazı belgelerin ibraz edilmesi gerekir. Bu belgeler ürünün türüne göre değişkenlik gösterebilir. Genel olarak ihtiyaç duyulabilecek belgeler şunlardır:
● Fatura ve taşıma belgesi (konşimento)
● Menşe şahadetnamesi
● Uygunluk belgesi
● Sağlık, analiz veya kontrol sertifikaları
● CE belgesi, garanti belgesi, gözetim veya kontrol belgesi
Bu belgelerin gerekip gerekmediğini öğrenmek için ürünün GTİP numarası ile detaylı araştırma yapılmalı ya da bir gümrük müşavirinden destek alınmalıdır.
Sonuç olarak, ithalat; sadece bir ürünün yurtdışından satın alınması değil, aynı zamanda birçok aşamayı ve resmi prosedürü kapsayan bir dış ticaret faaliyetidir. İthalat sürecine başlamadan önce, ürünün sınıflandırılması, gerekli izin ve belgelerin belirlenmesi, uygulanacak vergi oranlarının hesaplanması gibi temel adımların doğru şekilde planlanması büyük önem taşır. Sürecin karmaşık yapısı nedeniyle uzman desteği almak, hem zaman kaybını önler hem de yasal yükümlülüklerin eksiksiz yerine getirilmesini sağlar.