İsrail'in İran saldırılarının faturası ağır oldu: 12 günlük operasyon ekonomiyi zorluyor
Uzmanlara göre İsrail'in İran'a yönelik 12 gün süren ve ateşkesle sonuçlanan saldırılarının maliyeti, kamu bütçesi ve finans piyasaları üzerinde benzeri görülmemiş bir baskı oluşturdu. Günlük savaş gideri 725 milyon dolara ulaştı, bütçe açığı ve enflasyon baskısı ise giderek artıyor.
İsrail'in İran'a yönelik saldırılarının ekonomik bilançosu netleşmeye başladı. Uzmanlar, 12 gün süren ve 5 milyar doları aşan askeri operasyonların, ülkenin kamu bütçesini, döviz piyasalarını ve stratejik sektörlerini ciddi şekilde etkilediğini belirtiyor.
Savaşın günlük maliyeti 725 milyon dolar
“Financial Express” verilerine göre, İsrail’in günlük savaş harcaması 725 milyon dolara çıktı. Bu tutarın 593 milyon doları saldırı maliyetlerine, 132 milyon doları ise savunma ve askeri seferberlik faaliyetlerine ayrıldı.
Savunma sistemleri milyarlar yutuyor
ABD merkezli Wall Street Journal, yalnızca İran füzelerine karşı kullanılan savunma sistemlerinin günlük 10 ila 200 milyon dolara mal olduğunu yazdı. Özellikle Demir Kubbe ve benzeri sistemlerin yoğun kullanımı, savunma bütçesinde aşırı yük oluşturdu.
Bir ay daha sürseydi maliyet 20 milyar doları bulacaktı
Filistinli akademisyen Nasır Abdulkerim’e göre, çatışmalar bir ay sürseydi İsrail’in doğrudan ve dolaylı maliyeti 20 milyar doları aşabilirdi. Abdulkerim ayrıca, savaşın üretim süreçlerini sekteye uğrattığını, halkın sıklıkla sığınaklara inmek zorunda kaldığını ve sosyal hayatın neredeyse durduğunu kaydetti.
Bütçe açığı büyüyor, vergi artışı gündemde
İsrail’in 2025 yılı bütçesinin büyüklüğü 170 milyar dolar olarak belirlenmişti. Ancak yaşanan savaş, bu rakamı 312 milyar dolarlık bir borçlanma hedefiyle yeni bir noktaya taşıdı. Maliye Bakanlığı, 19 Haziran’da Knesset’e başvurarak Savunma Bakanlığına 857 milyon dolarlık ek ödenek istedi. Eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler gibi alanlardan 200 milyon dolarlık kesinti planlanıyor.
İsrail şekeli baskı altında
Para birimi şekel, savaşın ilk haftasında dolar karşısında 3,70 seviyesine gerilese de 3,50'ye kadar toparlandı. Ancak uzmanlara göre bu toparlanma kalıcı olmayabilir. İsrail Merkez Bankası’nın daha önce Gazze saldırıları döneminde piyasaya 8,5 milyar dolarlık müdahale yaptığı hatırlatılırken, bu tür hamlelerin enflasyonu tetikleyebileceği uyarısında bulunuluyor.
Teknoloji sektörü daraldı, ihracat düştü
İsrail ekonomisinin belkemiği olan teknoloji sektöründe de savaş etkisi büyük. Milli gelirin yüzde 20’sini, ihracatın ise yüzde 50’sini oluşturan sektör, yaşanan güvenlik riskleri nedeniyle yüzde 44 oranında daraldı. Uzmanlara göre bu tablo, ekonomik büyüme ve yatırımlar açısından ciddi tehdit oluşturuyor.
Hayfa rafinerisi durdu, El Al uçakları yurt dışına taşındı
İran'ın misillemeleri, İsrail’in kritik altyapılarını hedef aldı. Hayfa'daki ülkenin en büyük petrol rafinerisinin durması, günde 3 milyon dolarlık ekonomik zarara yol açtı. Ben Gurion Havalimanı'nın faaliyetlerinin askıya alınması ise, ulusal hava yolu şirketi El Al’a 6 milyon dolarlık ek maliyet yükledi.
Elmas ihracatı yüzde 35 düştü, borsa hedefte
İran füzeleri Tel Aviv’deki elmas borsasını da vurdu. İsrail’in toplam ihracatının yüzde 8’ini oluşturan elmas sektöründe, 2024'te yıllık bazda yüzde 35 düşüş yaşandı. Ayrıca Tel Aviv Borsası’nın hedef alınması, yatırımcılar arasında panik havası oluşturdu.
Ekonomik toparlanma uzun sürebilir
Ekonomist Nasır Atiyani’ye göre, savaşın ekonomik etkilerinin telafisi için uzun vadeli yapısal reformlar ve yatırımcı güveninin yeniden tesisi gerekiyor. Özellikle borsanın hedef alınması, sadece sermaye piyasasını değil, tüm ekonomik sistemin güvenilirliğini zedeliyor.
Atiyani şu değerlendirmede bulundu:
"Çatışmanın seyri askeri düzlemden çıkarak ülkenin mali kalbini hedef almaya yöneldi. Bu, sadece altyapının değil, ekonomik güvenin de yıkıma uğraması anlamına geliyor. Yeniden inşa süreci yıllar sürebilir."
Uzmanlar uyarıyor: Büyüme düşebilir, işsizlik artabilir
Yorumcular, devam eden askeri harcamaların büyüme hızında yavaşlama, işsizlikte artış ve yoksulluk oranlarında yükselme gibi sonuçlar doğurabileceğini belirtiyor. İsrail’in bu yeni dönemde hem ekonomik hem de sosyal alanda derin bir sınavla karşı karşıya olduğu ifade ediliyor.