Özellikle Anadolu yakasında konut satış ve kira bedelleri yüzde 20’yi aşan oranda düştü. Geçen yıl piyasanın canlı olduğu bölgelerde bugün boş evler alıcı bekliyor. Uzmanlara göre konutta arz-talep dengesi bozuldu. Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) ile Reidin tarafından yapılan araştırmaya göre ise markalı ev fiyatları artıyor. 70 markalı projede 22 bin 500 konut incelenerek yapılan araştırmada Yeni Konut Fiyat Endeksi sonuçlarına göre, ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 0.29 oranında artış gerçekleşti. Geçen yılın aynı dönemine göre de yüzde 3.34 oranında ve endeksin başlangıç dönemi olan 2010 yılı Ocak ayına göre ise yüzde 70.20 oranında artış gerçekleşti. İSTANBUL’da özellikle kentsel dönüşüm etkisi ile yoğun inşaat çalışmaları yapılan yerlerde ve lüks konut bölgelerinde konut satış ve kira fiyatları düşüşe geçti. Konut sayısı talep edilenin üstünde olunca fiyatlar yüzde 20’yi aşan oranda geriledi. Birkaç yıl öncesinde kiralık ev bulunamayan yerlerde şimdi evler boş. Uzmanlar fiyatlarındaki düşüşü 2 nedene bağlıyor. Birincisi; kentsel dönüşüm başlayınca insanlar evlerini bırakıp geçici ev aradı. Bir anda talep arzın önüne geçince fiyatlar tırmandı. Şimdilerde vatandaş biten evine geçince geçici evler boşaldı. Bir de dönüşüm projelerinde müteahhidin payına düşen evler piyasaya çıktı. Yüzlerce proje aynı aynda bitince bu defa arz talebin çok önüne geçti. Fiyat düşüşündeki ikinci neden olarak da suni artışlar gösteriliyor. Yani fiyatlandırma hatası yapıp gereğinden pahalıya satılmaya çalışılan projeler şimdi mecburen makul seviyelere çekiliyor.Finansman sorunu çeken orta ve küçük ölçekli firmalar fiyatları düşürürken markalı konut projeleri üreten firmalarda indirim ve uzun vadelerle önünü açmaya çalışıyor. Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği (KONUTDER) Başkanı Ömer Faruk Çelik konut pazarında arz talep dengesinin bozulduğuna dikkat çekti. Çelik, “Fikirtepe, Bağdat Caddesi gibi yerlerde arz talep dengesine bakılmaksızın fütursuzca üretim yapıldı. Dönüşüm müteahhidin kazandığı, para eden ilçelerde yoğunlaştı. Model böyle olunca belli yerlerde ihtiyaç fazlası konut birikti. Bunu satamayan müteahhit de fiyatlarını geri çekmek zorunda kaldı. Bankacılık sektörünün inşaata bakışı ortada. Satış sorunu çeken şirketler itibarını korumak ve banka borcunu ödemek için fiyat düşürdü. Burada asıl sorun yapılan iş modelinde. Anadolu yakasını örnek veriyoruz ama İstanbul’ün tümü hatta Ankara ve İzmir için de aynı sonuç bizi bekliyor. Türkiye’de yıllık ortalama 600 bin konut ihtiyacı var. Müteahhitler bunu yapıyor. Ama şimdi 200-300 bin de dönüşümden ilave geliyor. Pazarda ihtiyaç fazlası ürün birikiyor. Ürün geliyor ama vatandaşın alım gücü artmıyor. Arz artıyor, ihtiyacı olan vatandaş evden uzaklaşıyor” diye konuştu. ANADOLU YAKASI DÜŞÜŞTE Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Melih Tavukçuoğlu’na göre Anadolu yakasında fiyatını yüzde 35 düşüren müteahhit de var. Avrupa yakasına kıyasla Anadolu yakasında fiyat düşüşlerinin daha etkili olduğunu belirten Tavukçuoğlu, “Nerede son yıllarda fazla ev yapıldıysa fiyatlar bugünlerde orada düşüşe geçti. Anadolu yakasında orta ve küçük ölçekli çok firma dönüşüme girdi. Sadece Kadıköy’de 2 yılda 2 bin ruhsat alındı. Bu en az 10 bin yeni ev demek. Ülkedeki gelişmeler, ekonomik durum, sınırımızda olanlar, moral bozukluları hepsi bir araya gelince talep düşüyor. Kadıköy’ün geneli, Sancaktepe, Ataşehir’in bir bölümü, Kartal ve Maltepe’da düşüşler var. Kimi yerde yüzde 5 kiminde yüzde 35” dedi. İstanbul’da kentsel dönüşümün en yoğun olduğu bölgelerin başında Kadıköy geliyor. Şantiye alanına dönen bölgede 1000’den fazla şantiye de çalışma sürüyor. Bölgede konut ve satış fiyatları ise bu yıl gerilemeye başladı. Bağdat Caddesi’nde faaliyet gösteren Remax Türkiye ofisi sahibi Savaş Kurtbaş, “Projeler peş peşe bitti. Evler aynı anda piyasaya çıktı. Geçen yıl 150 metrekare bir evi çok rahat 5 bin liraya kiraya verirdik şimdi 3 bin 500 lira ve ev boş. Geçen yıl metrekare fiyatı 5 bin dolar olan ev şimdi 3 bin 500- 4 bin dolar. Bölge genelinde hem satış hem kirada yüzde 20-25 düşüş var” dedi. Era Gayrimenkul Türkiye Genel Koordinatörü Mustafa Baygan ise hatalı fiyatlandırma yapan müteahhitlerin bugün sorun yaşadığını söyledi. Baygan, “Fiyatlar şimdi törpüleniyor. Çünkü bölge bazında ciddi şişmeler vardı. Bağdat Caddesi’nde geçen yıl 3+1 bir yeni ev için 2 milyon dolar diyen bugün 1.5 milyon TL diyor. Doğu fiyatla çıkan projelerde satış sorunu yok” diye konuştu. KİRACI ARANIYOR! İSTANBUL Emlakçılar Odası Başkanı Nizameddin Aşa ise İstanbul genelinde kiraların düştüğünü söyledi. Tüm emlak ofislerinin elinde kiracı bekleyen ev olduğunu belirten Aşa, “Geçen yıl ev bulunamıyor diyorduk şimdi emlak ofisleri kiracı bulamıyor diye ev sahibine evini geri veriyor” dedi. Geçtiğimiz yıllarda hem dönüşüm hem de Suriyelilerin etkisi ile ciddi bir talep olduğunu belirten Aşa, şimdilerde hem talebin düştüğünü hem de arzın arttığını ifade etti. Kira rakamlarının yüzde 20-25 düştüğünü belirten Aşa, satışta ise lüks konutlarda sorun olduğunu söyledi. Alt ve orta gelirli için konut ihtiyacının sürdüğünü belirten Aşa, “Merkezi lokasyonda milyon dolarları anlıyoruz. Ama şehrin dışındaki ilçelerde de evlerin metrekare fiyatı 4-5 bini buldu. İnsanlar işine 2 saat uzakta yaşayıp bu fiyatı ödemek istemiyor. Son aylarda satışlar düşünce inşaat şirketleri ciddi kampanyalara başladı” dedi. 1 MİLYON LİRAÜSTÜ SORUNLU EVA Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı konut alımının moralle ilişkisine dikkat çekti. Son aylarda vatandaşların harcamalarında kesintiye gittiğini belirten Yazıcı, “İstanbul’da yüzde 18’i bulan fiyat düşüş var. Bazı bölgelerde fiyatlar gerçekten çok şişmişti. Arz talep makası da açıldı. Özellikle 1 milyon lira üstü evlerde problem ciddi. Ama erişilebilir konutta sorun yok. En büyük kriz döneminde dahi bu kesimde alışveriş oluyor” dedi. Sorunun lüks konutta olduğunu belirten Coldwell Banker Broker’ı Burak Özmutafoğlu, “Bahçeşehir bölgesinde faaliyet gösteriyoruz. Bölgede milyonluk villa tipi konutlarda yüzde 10’luk bir fiyat gerilemesi var. Ancak daha makul fiyatlarda gerileme yok. Kira piyasası ise kötü. Nedeni ise arz fazlası. Sadece Kiptaş bölgede 4 bin ev yaptı ve bunların büyük kısmını satmak ya da kiralamak için yatırımcı grup aldı. Şimdi o evler müşteri bekliyor. Kiralar için yüzde 20’lik düşüşten bahsetmek mümkün” dedi. Sanayi ve fabrika binalarının rezidanslara dönüştüğü Basın Ekspres ve Güneşli bölgesinde de benzer bir tablo var. Hem kira hem de konut fiyatlarında 6 aydır gerileme olduğunu belirten Altın Emlak Broker’ı Mehmet Tatar, “Markalı büyük projeler var ve onlarda fiyat düşmüyor. Ama tek, 2 blok yapan firmalarda durum farklı. 3 ay önce evine 420 bin isteyen şimdi 360 bine razı. Yine bir dükkan kirası için 45 bin isteyen müşterim 30 bine düştü. Fiyatlar olması gerek yere geldi çünkü fazla şişmişti. Kriz fiyatları terbiye etti” dedi.